In dit boek gaan Bos en De Nobel in op de ruimtelijke modificatie van werkwoordgebaren in de Nederlandse Gebarentaal (NGT), een vormverandering die door veel taalkundigen als een manifestatie van congruentie wordt beschouwd, vergelijkbaar met werkwoordcongruentie in gesproken talen. Ook bespreken de auteurs de interactie tussen het markeren van congruentie en het gebruiken of juist weglaten van pronomina. En dat maakt dit boek zo uniek, aldus Roland Pfau in het ten geleide: dat het die twee domeinen combineert, waardoor de lezer een gedetailleerd beeld krijgt van deze belangrijke aspecten van de grammatica van de NGT.
Met leeswijzer en terminologie, trefwoordenregister en uitgebreide literatuurlijst.
De NGT-voorbeelden in dit boek worden veelvuldig geïllustreerd met afbeeldingen. Bovendien zijn veel NGT voorbeeldzinnen ook te zien in filmpjes op deze website.
De auteurs
Heleen Bos deed van 1990 tot 2000 bij het Instituut voor Algemene Taalwetenschap van de Universiteit van Amsterdam onderzoek naar de grammatica van de Nederlandse Gebarentaal, in het bijzonder op het gebied van de onderwerpen die in dit boek aan bod komen. Ook gaf zij bij verschillende opleidingen les over de grammatica van de NGT.
Dhara de Nobel is sinds 1999 werkzaam als docent taalkunde, taalverwerving, grammatica NGT en notatiesystemen bij het Instituut voor Gebaren, Taal & Dovenstudies aan de Hogeschool Utrecht. Bij de Nederlandse Stichting voor het Dove en Slechthorende Kind heeft zij onder andere meegewerkt aan het ontwikkelen van NGT-woordenboeken en NGT-lessen.
Het onderzoek van Heleen Bos
De inhoud van dit theorieboek is voor een groot deel gebaseerd op onderzoek van Heleen Bos getiteld ‘Congruentie en pro-drop in de Nederlandse Gebarentaal’, uitgevoerd aan de Universiteit van Amsterdam in de periode 1990-2000. Wim Emmerik (overleden november 2015), Dove dichter, gebarentaaldocent en projectmedewerker bij diverse onderzoeksprojecten naar de grammatica van de NGT, was gedurende drie jaar als onderzoekmedewerker werkzaam in dit project en heeft in deze functie een zeer waardevolle bijdrage aan het onderzoek geleverd. Daarnaast hebben acht Dove jongvolwassenen meegewerkt aan de gegevensverzameling voor het onderzoek (video-opnames). Voor de gegevensverzameling voor het onderzoek zijn video-opnames van NGT-gebruik gemaakt. De volgende Dove native of near-native NGT-gebruikers hebben hieraan meegewerkt:
Aspecten van ruimtelijke grammatica
Congruentie en pronomina in de Nederlandse Gebarentaal
Heleen Bos en Dhara de Nobel
204 pagina’s, gebonden
Verkoopprijs € 49,50
ISBN 9789492333421
Te koop in de (internet)boekhandel
Ingrid Balk
Saskia Bloem
Karin Bos
Bea Bouwmeester
Gera Elferink
Jeannot Floor
Sarah Muller
Dirk Jan Reitsma
Geja Schuurman
Jan Spannenburg
Eric Stoel
Tom Uittenbogert
In bijlage I in het boek is meer informatie te vinden over de opzet van het onderzoek.
Contact met de auteurs
Als u vragen hebt over de inhoud van dit boek, dan kunt u contact opnemen met Heleen Bos (heleenbos@chello.nl) of Dhara de Nobel (dhara.denobel@hu.nl).
“Alles bij elkaar genomen is dit boek een indrukwekkend rijke bron van informatie over een centraal, en redelijk complex, aspect van de grammatica van NGT. Beide auteurs waren (Heleen Bos) of zijn nog steeds (Dhara de Nobel) als docent grammatica NGT verbonden aan de Hogeschool Utrecht, en die ervaring komt duidelijk naar voren in het boek. Dankzij de duidelijke opbouw en stijl, de veelheid aan illustraties en verhelderende voorbeelden en, in het bijzonder, de corresponderende filmpjes op de bijbehorende website, is het boek zeer toegankelijk. Het zal zonder twijfel enorm waardevol zijn voor studenten die NGT verwerven, omdat het hen gedetailleerde informatie verschaft over een grammaticaal fenomeen dat ze mogelijk als uitdagend ervaren. Daarnaast zal het boek ook buitengewoon interessant zijn voor wetenschappers die zich ofwel bezighouden met gebarentaalgrammatica, ofwel met congruentiefenomenen in het algemeen, omdat het hen in staat stelt om de complexiteit van de ruimtelijke grammatica van NGT te waarderen en deze vanuit een typologisch perspectief te evalueren.”
(aldus Roland Pfau, in het Ten geleide bij dit boek)
Roland Pfau is universitair hoofddocent Gebarentaalwetenschap bij de Afdeling Literatuur- en Taalwetenschap van de Universiteit van Amsterdam. Hij is redacteur van het internationale tijdschrift ‘Sign Language & Linguistics’. Ook maakt hij deel uit van de redactie van het boek ‘Gebarentaalwetenschap’ (Baker et al. (red.), Van Tricht uitgeverij, 2008).
Addendum
Belangrijke aanvulling op par. 1.8 Verantwoording en verder lezen van hoofdstuk 1:
In maart 2021 verscheen het proefschrift van Ulrika Klomp, getiteld ‘A descriptive grammar of Sign Language of the Netherlands’. Hierin geeft Klomp een beschrijving van veel onderderwerpen die behoren tot de fonologie, morfologie en syntaxis van de Nederlandse Gebarentaal. Daarmee biedt dit boek een waardevol, recent overzicht van de grammatica van de NGT. Ook congruentie en pro-drop in de NGT komen aan de orde, zij het kort en grotendeels gebaseerd op het onderzoek van Bos.
Opdrachtenboek
De opdrachten in dit boek zijn bedoeld voor de verwerking van de lesstof die in het boek Aspecten van ruimtelijke grammatica – congruentie en pronomina in de Nederlandse Gebarentaal wordt behandeld.
Het boek bestaat uit twee delen. Deel 1 bevat de opdrachten, ingedeeld naar het hoofdstuk waarbij ze horen; en in deel 2 worden uitgebreide antwoorden bij alle opdrachten gegeven. Per hoofdstuk zijn er meestal zeven tot tien opdrachten.
De opdrachten bestaan enerzijds uit theorievragen, en anderzijds uit opdrachten waarbij de theorie moet worden toegepast op NGT-voorbeeldzinnen of op korte filmpjes met NGT-verhaaltjes.
Deze filmpjes zijn te raadplegen op deze website.
Opdrachtenboek Aspecten van ruimtelijke grammatica
Heleen Bos
84 pagina’s, ingenaaid
Verkoopprijs € 20,00
ISBN 9789492333438
Te koop in de (internet)boekhandel
Doelgroep
Dit boek is in de eerste plaats geschreven voor studenten van het Instituut voor Gebaren, Taal & Dovenstudies aan de Hogeschool Utrecht.
Daarnaast is het ook interessant voor wetenschappers die zich bezighouden met de grammatica van gebarentalen, studenten van universitaire gebarentaalopleidingen en van vergelijkbare opleidingen in Vlaanderen, gebarentaaldocenten en -tolken, docenten aan scholen voor leerlingen met een auditieve beperking, dove NGT-gebruikers die meer willen weten over dit onderdeel van de grammatica van hun eigen taal en andere geïnteresseerden en betrokkenen. Bij dit boek is een opdrachtenboek verkrijgbaar.